Voice Over (Zad kadar) - Bulgeria - 2010 - 107 min
विघटनपूर्व सोव्हियतच्या सामाजिक परिस्थितीची कल्पना असेल तर हा चित्रपट मस्ट वॉच आहे. त्या एका कालखंडात माणसांच्या वैयक्तिक आयुष्यात चाललेली सरकारची पराकोटीची ढवळाढवळ, व्यक्तिस्वातंत्र्यावरची बंधनं आणि त्यांचे प्रत्यक्ष, अप्रत्यक्ष परिणाम यांचं दर्शन घडवणारा हा चित्रपट. एक कॅमेरामॅन, ज्याचं त्याच्या प्रोफेशन वर प्रचंड प्रेम आहे. त्याच्या मुलाला तिथल्या हवामानाचा त्रास होतोय म्हणून त्याची बायको मुलाला घेऊन बर्लिन ला जाऊन राहते. आणि त्यांच्या संवादातून चित्रपट पुढे सरकत जातो. त्यांची पत्र ज्यांत तिने त्याला बर्लिनला येण्याविषयी लिहिलेलं असतं, त्यांचे फोनवरचे संवाद या सगळ्यांचं इंटर्प्रिटेशन ते हेर कसे करतात आणि त्यातून त्यांचं नातं कसं अफेक्ट होत जातं हे बघणेबल आहे. भारी सिनेमा..

All that remains - Switzerland - 2010 - 92 min
दोन रस्ते.. महासागरांच्या टोकांकडे जाणारे.. दोन वेगळी शहरं.. भिन्न संस्कृती.. या रस्त्यांवरुन चाललेला ४ माणसांचा प्रवास. एकमेकांच्या दिशेला चाललेला पण एकत्र न येणारा.. मध्ये पसरलेल्या समुद्रामुळे. छान संवाद. दोन्ही जोड्यांचं निर्माण होत जाणारं नातं. नकोसं असलं तरी टाकून देता न येणारं आणि त्यातच कधीतरी मग क्म्फर्टेबल होत जाणारं. मस्त सिनेमा.

या व्यतिरिक्त, Moneyball, Anytime anywhere, Palwan fate हे चित्रपटही पाहिले. Moneyball चं दिग्दर्शन भारी आहे. चित्रपटच भारी. पण विंग्रजी सिनेमाविषयी काही खास वाटू नये असाच मोसम होता. Anytime anywhere हा एक तामिळ चित्रपट पाहिला. नेहमीच्या साऊथ इंडियन सिनेमापेक्षा काहीतरी वेगळा, थोडा फार लाईट पण गंभीर शेवटाचा. Palwan fate चा कॉन्सेप्ट तर भारी होता पण सिनेमा बघताना मला झोप लागलेली.. पहिली २० मि. पाहिला मग २० मि. झोपले मग परत १० मि. पाहिला आणि बाहेर पडले..

नॉन सिनेमॅटीक हायलाईट म्हणजे, बिग बी ला एका फुटावरुन पाहिलं. त्याच्या मागोमाग रानीला कोणी भाव देत नसताना पाहिलं. पहिल्या दिवशीच्या गोंधळात कोणीही कोणाशी आपणहोऊन बोलताना अनुभवलं (जे कोथरुडात नॉर्मली होत नाही.. ) मध्येच कधीतरी महेश भट्ट फिरत होता.
याखेरीज, या वर्षांतल्या ठळक घडामोडी..

१) पुने युनिव्हर्सिटी आणि जर्मन युनि. चा टाय अप. (२०११)
२) मॅक्सम्युलर आणि FTII च्या सोबत जर्मनीच्या सहकार्याने NFAI मध्ये ३ दिवसांचा जर्मन चित्रपट महोत्सव. (गेल्या १-२ महिन्यांत)
३) पिफ च्या कंट्री फोकस मध्ये जर्मन सिनेमा.
४) बक्षिस समारंभाचे प्रमुख पाहुणे जर्मन एन्व्हॉय.
५) बेस्ट सिनेमा, इफ नॉट अस, हु? (जर्मन)

असो... तर अशी ही १०व्या पिफची कहाणी सुफळ संपूर्ण..

Times and winds (Bes vakit) - Turkey - 2006 - 111 min
३ लहान मुलं. एकाला आपल्या वडिलांचा खून करायचाय कारण ते त्याच्यापेक्षा त्याच्या लहान भावावर जास्त प्रेम करतात, दुसर्‍याला आपल्या शाळेतल्या बाई खूप खूप आवडत असतात आणि एक मुलगी, जिच्या घरात नुकतच एक बाळ आलेलं असतं. पौगंडावस्थेत असताना मुलांची मानसिक स्थिती कशी अस्थिर आणि अनप्रेडिक्टेबल असते याचं चित्रण करणारा हा चित्रपट. यांचा सोबती एक अनाथ मुलगा. एका डोंगरावरच्या खेड्यात चाललेलं यांचं आयुष्य, नव्यानेच कळू लागलेल्या काही गोष्टी, भावना.. बदलत जाणार्‍या ॠतूंसोबत त्यांचं बदलत जाणारं विश्व यांची ही कथा. तीन वेगळी आयुष्यं, म्हटलं तर वेगळी म्हटलं तर जोडलेली, या सगळ्यांच्या आतील भावना आणि वरची वागणूक हे सर्वच पहाण्यासारखं. सगळ्यांचा उत्तम अभिनय. उत्तम सिनेमॅटोग्राफी.

The day I was not born (Das lied in mir) German - 2010 - 92 min
एका लहानश्या मुलीचे आई-वडील हिटलरच्या सैनिकांनी उचलून नेल्यावर, त्या कुटुंबाचे मित्र तिला स्वत:कडेच ठेवून घेतात. तिच्या नातेवाईकांपासून लपवून. अर्थात त्यांचं तिच्यावर खूप प्रेम असतं. हीच मोठेपणी स्विमर होते. एकदा स्पर्धेसाठी जात असताना एका एयरपोर्टवर स्पॅनिश बालगीत ऐकून आपल्याला ते गाणं माहिती असल्याचं तिला जाणवतं. आणि इथून चित्रपटाला सुरुवात होते. तिला सत्य समजण्याची वेळ जवळ आलीये कदाचित, हे जाणवून तिचे वडीलही तिथे येतात आणि मग त्यांच्याकडून जेव्हा कळतं की ती त्यांची खरी मुलगी नाही तेव्हा सुरुवात होते तिच्या स्वत:च्या शोधाची. अर्थातच वडिलांचं सहकार्य नाममात्रच लाभतं. त्यांचा जीव तिच्यात खूप गुंतलाय हे जाणवतय पण आपल्या परिवारापासून त्यांनी आपल्याला वेगळं केलय याचा प्रचंड रागही आहे. नवीन भेटलेल्या माणसांवर प्रेम वाटतय पण तितकाच अनोळखीपणाही आहे. या सगळ्या मानसिक स्थित्यंतरांमधून जाणारा तिचा प्रवास छानच मांडलाय.

Belvedere - Bosnian- Herzegovian - 2010 - 90 min
शरीरावरच्या जखमा किती काळ राहतात? आणि भीतीच्या? Belvedere ही अशीच एक महायुद्धातून वाचलेल्या ज्यूंची छावणी. त्यातल्या एका कुटूंबाची कथा. कुटुंबातल्या ३ पीढ्यांची कथा. ज्यातली एक अख्खी पीढी नाहीशी झालिये पण तिचं अस्तित्व कायम जाणवत राहतं. प्रत्येक क्षणी, प्रत्येक प्रसंगात झालेल्या जखमांच्या खुणा वावरतायेत पण पुढची पीढी अगदीच अनभिज्ञ. कधी कधी या खुणा स्विकारायलादेखिल नाकारणारी तर कधी काहीच न समजून गोंढळून जाणारी. अफाट अभिनय आणि अप्रतिम दिग्दर्शन. आजोबा आणि त्यांचा लहानगा नातू. आजोबांच्या २ बहिणी. एकीने अख्खं कुटुंब गमावलय आणि त्यांना कुठे पुरलय याची जागा तरी कळावी यासाठी तिची चाललेली ओढाताण. दुसरीचा फक्त मुलगा वाचलाय, जो अमेरीकन रीअ‍ॅलीटी शो मध्ये जायचं स्वप्न पाहतोय. या सगळ्यांची ही कथा. प्रत्येकाच्या वेगळ्या मनःस्थितीची, सहनशीलतेची, भीतीची.. युद्धातल्या छळाइतक्याच भयानक त्याच्या आफ्टरइफेक्टची.. भीतीच्या जखमा कदाचित माणसाबरोबरच संपत असाव्यात. मस्ट वॉच.

Black Thursday (czarny czwartek) - Poland - 2011 - 105 min
७० च्या सुमारास पोलंड सरकारने अचानक केलेल्या अन्नधान्याच्या भाववाढीबद्दल कामगारांनी दिलेला लढा कसा दडपून टाकण्याचा प्रयत्न झाला याची ही कथा. ७० चा काळ असल्यामुळे त्या प्रसंगांच्या मूळ चित्रफीती उपलब्ध होत्या. त्यातल्या घटनांची पार्श्वभूमी रंगीत चित्रपट म्हणून दाखवून, ती घटना ओरिजिनल कृष्णधवल स्वरुपातली, अशी या चित्रपटाची मांडणी केलेली आहे. घडणार्‍या घटना इतक्या त्रासदायक आहेत की या मांडणीचं कौतूक चित्रपट सुरु असताना मनात येत नाहीच. संपल्यावरच जाणवतं. मस्ट वॉच यादीतला अजून एक सिनेमा.

दर वर्षी नवीन वर्षाच्या चाहुलीसोबतच चित्रपटरसिक ज्याची आतुरतेने वाट पाहतात तो पुणे इंटरनॅशनल फिल्म फेस्टिव्हल (पिफ) १२ ते १९ जानेवारीत पार पडला. यात पहायला मिळालेल्या काही चांगल्या सिनेमांविषयी थोडसं....

Here without me (inja bedoone mah) - Iran - 2011 - 100 min
एक इरानची लाईफस्टाईल सोडता हा चित्रपट बघताना काहीच अनोळखी वाटलं नाही. प्रत्येक पात्राच्या भावना इतक्या प्रभावीपणे मांडल्या होत्या की जगातल्या कोणत्याही भागातील माणूस त्या कुठे ना कुठे रीलेट करु शकेल. चित्रपटात तीनच मुख्य पात्र. आई आणि तिची २ मुलं. लग्नाला आलेली अपंग मुलगी जिला अपंगपणामुळे काँम्लेक्स आहे, चित्रपट कथा लिहिण्याची स्वप्न पहाणारा पण परिस्थितीमुळे कारखान्यात काम करणारा तिचा भाऊ आणि या सगळ्यात, आपल्या रोजच्या आयुष्यातल्या प्रश्नांमध्ये अडकलेली या मुलांची आई. सगळ्याच्या सगळ्या व्यक्तिरेखा इतक्या सुंदर व्यक्त होत जातात. त्यांच्या सगळ्या भावना अतिशय पर्सनल असूनही त्यांची तगमग सगळ्यांपर्यंत पोहचवण्यात त्या यशस्वी झाल्यात. मुलीचं लग्न तिच्या आवडत्या मुलाशी व्हावं म्हणून चाललेली तिची धडपड पाहताना 'बातो बातो में' मधल्या रोझी ची आठवण आली मला तरी. अर्थात हा सिनेमा गंभीर पण तरीही अंगावर येणारा नाही. काही कथा हॅपी एंडिंग केल्या की फारच फिल्मी वाटतात पण याचं तसं झालं नाही. शेवटाकडे चित्रपट निघाला तेव्हा मी खरच इच्छा करत होते हॅपी एंडिंग हवम आणि ते तसच होतं. अप्रतिम सिनेमॅटोग्राफी आणि उत्कृष्ट अभिनयाचा हा चित्रपट नक्की पहावा असाच आहे.

Red heart (Dli sur) - Iraq - 2011 - 78 min
एकमेकांच्या प्रेमात पडलेलं एक किशोरवयीन जोडपं. मुलीची आई नुकतीच वारलेली. घर, भावंडांना सांभाळून शाळा करणारी ती. आणि आपलं दुसरं लग्न व्हावं म्हणून तिला एका वेडगळ मुलाशी लग्नाची सक्ती करणारा तिचा बाप. त्याच्या तावडीतून पळून गेल्यावर त्या जोडप्यावर काय काय प्रसंग येतात याची ही कथा. ऐकिव किंवा वाचून कितीही माहिती असली तरी तिथली परिस्थिती पडद्यावर पाहताना कायमच अंगावर येते.. ह्म्म...

Return Ticket (Dao fu yan liu bai li) - Taiwan - 2011 - 88 min
नवीन वर्षासाठी गावी जाणार्‍या बसेस च्या कमतरतेतून फायद्याच्या उद्देशाने एका बसची एक ट्रिप अ‍ॅरेंज करुन काही कमाई करु पहाणारा एक ग्रुप. त्यांची तिकीटं विकणारी एक बाई आणि तीची घरमालकीण. या ना तय निमित्ताने शांघायमध्ये येऊन राहिलेल्या दोघींची ही कथा. अगदी डायरेक्टली काही गोष्टी न सांगता, दाखवताही दोघींची आयुष्य आपपल्या पद्धतीने बदलत जातात हे चांगलच दाखवलय. शेवटी जिला जायचं नसतम ती घरी जाते आणि जी जायचा विचार करत असते ती जाणं रहित करते. यु नेव्हर नो.. असं काहीसं.. छान चित्रपट..!

Nader and simin: A seperation (Jodaeiye Nadar az simin) - Iran - 2011 - 123 min
Brilliant direction.. हा एकच शब्द सुचतोय मला तरी. अतिशय देखणा अभिनय आणि उत्कृष्ट कथा. चित्रपट बघताना इतकं गुंतायला होतं की डोक्यात इतर काही विचारांना जागाच राहत नाही. चित्रपटाच्या बर्‍याच गोष्टींचे निर्णय प्रेक्षकांवरच सोपवलेत त्यामुळे आपली जबाबदारी आपल्याला पार पाडावीच लागते. एक घटना, २ कुटुंब. प्रत्येक माणूस आपल्या फायद्यासाठी त्या घटनेचे कसं इंटरप्रीटेशन आणि मॅनिप्युलेशन करतो ते बघताना डायरेक्टर्ला सलाम करावा वाटतो. या घटनेच्या निमित्ताने उच्च आणि कनिष्ट वर्गातली परिस्थिती आणि मानसिकता यांचंही यथार्थ दर्शन होतं. घटना संपून जाते पण आयुष्य चालूच राहतं. आणि हे उर्वरीत सगळं घेऊनच आपण बाहेर पडतो. हॅट्स ऑफ...

Pina - German - 2011 - 100 min
Pina Bousch.. ७०, ८० ची प्रसिद्ध जर्मन नृत्यांगणा. तिच्याच कोरीओग्राफिज वापरुन तिच्या सहकलाकारांनी तिला केलेला हा सलाम. तिच्या सहकलाकारांची तिच्याविषयीची मतं, तिच्या सांगितलेल्या आठवणी आणि डान्सेस यांचं कोलाज म्हणजे हा चित्रपट. डान्सची विशेष आवड असेल तर नक्की पहावा असा..